در بشارت هایی که از سوی انبیاء گذشته و پیامبر اسلام(صلیاللهعلیهوآله) و ائمه معصومین داده شده است، اوصاف جسمانی متعددی برای امام مهدی(عجالله) ذکر شده که در این مجال ما برآنیم که خصوصیات و ویژگی هایی را که خداوند به حضرت اختصاص داده به اختصار ذکر کنیم.
امام رضا(علیهالسلام) می فرماید: «نشانه و علامت قائم این است که سن حضرت زیاد است ولی از نظر چهره جوان می نماید، به گونهای که اگر کسی به او نظر کند، می پندارد او در سن چهل سالگی یا کمتر است. نشانه دیگرش اینکه گذشت روزگار او را پیر نمی کند تا زمانیکه اجلش فرا رسد.»(1)
1. ظاهر ایشان
روایات بسیاری وجود دارد که جمال زیبای حضرت را به روشنی توصیف کردهاست و صورت و سیرت ایشان را شبیه ترین فرد به پیامبر اسلام می دانند.
پیامبر اسلام(صلیاللهعلیهوآله) فرموده اند: مهدی از فرزندان من است. اسم او اسم من و کنیه او کنیه من است.او از نظر خَلق و خُلق شبیهترین مردم به من است.(2)
امام حسن عسگری(علیهالسلام) می فرمایند: سپاس از آن خدایی است که مرا از دنیا نبرد تا آنکه جانشین مرا به من نشان داد. او از نظر آفرینش و اخلاق، شبیه ترین مردم به رسول خداست.(3)
با توجه به روایات فوق همه خصال و صفاتی را که در قرآن و روایات به پیامبر گرامی اسلام(صلیاللهعلیهوآله) نسبت داده شده است، به وجود مقدس حضرت مهدی(عجالله) نیز می توان نسبت داد. روایاتی که به توصیف ویژگی های ظاهری پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) پرداخته اند، بسیارند. یکی از آن روایات، روایتی از امام باقر(علیهالسلام) می باشد:
ایشان ویژگی های پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) را چنین توصیف نموده اند که: رخسار پیامبر خدا، سپید آمیخته به سرخی و چشمانش سیاه و درشت و ابروانش به هم پیوسته و کف دست و پایش پر گوشت و درشت بوده؛ بدان سان که گویی طلا بر انگشتانش ریخته باشد. استخوان دو شانهاش بزرگ بود. چون به کسی روی می کرد، به خاطر مهربانی شدیدی که داشت، با همه بدن به جانب او توجه می کرد.....(4)
شخص پیامبر نیز حضرت مهدی را چنین وصف می کنند که، مهدی از من است، پیشانی گشاده و بینی کشیده دارد. مهدی از فرزندان من است، چهره او مانند ماه درخشان است.(5)
2. سجایای اخلاقی
الف) شباهتها با پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله)
قرآن کریم در آیات متعددی به توصیف پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) پرداخته و آن حضرت را به دلیل ویژگی های برجسته و منحصر به فردش ستوده است که از آن جمله می توان آیات زیر را برشمرد:
· نرمخویی حضرت(فبما رحمةٍ من الله لِنتَ لهم و لو کنتَ فظَّاً غلیظَ القلب لانفضُّوا من حولک...اگر تو درشتخو بودی مردم از پیرامون تو پراکنده می شدند.)(6)
· دلسوزی، احساس مسئولیت، خیرخواهی و مهر و محبت بیپایان ایشان نسبت به امتش(لقد جائکم رسولٌ من أنفسکم عزیزٌ علیه ماعنِتُّم حریصٌ علیکم بالمۆمنین رئوفٌ رحیم...)
باتوجه به روایات فوق می توان دریافت که خاتم اوصیا نیز همچون خاتم انبیاء، مظهر نرمخویی، دلسوزی، خیرخواهی، مهر و محبت، خلق و خوی نیکو برای همه عالم دانست.
ب) شباهتها با انبیاء و اوصیای الهی
ایشان خاتم اوصیا و وارث انبیا است بنابراین می توان گفت ایشان جامع همه صفات و ویژگی های نیکوی انبیاء می باشد. چنانکه در یکی از زیارات حضرت خطاب به ایشان اینگونه عرض می کنیم:
سلام بر وارث پیامبران و خاتم اوصیا....آنکه میراث تمام پیامبران به او رسیده و آثار همه برگزیدگان نزد او موجود است.(7)
در برخی از روایات شباهت های حضرت با پیامبران بزرگواری همچون آدم، نوح، ابراهیم، موسی، یوسف، عیسی و... بیان شده است که از جمله آنها می توان به طول عمر، پنهان بودن ولادت، غیبت از قوم خود، هیبت و شکوهمندی و ...اشاره کرد.(8)
نتیجه اینکه آخرین امام معصوم همه صفات و خصال شایسته ائمه معصومین را به ارث برده و در عبادت و بندگی، تقوا، عصمت و پاکدامنی، درایت، حکمت، عطوفت و مهرورزی، شجاعت و جنگآوری و... سرآمد همه جهانیان است.(9)
ج) ویژگیهای خاصه ایشان
در مورد خصال اخلاقی حضرت مهدی به طور خاص، روایات متعددی از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده است.
امام علی(علیهالسلام) در پاسخ مردی که از تبار حضرت مهدی پرسیده بود، فرمودند: او از بنیهاشم از بلندترین قلهها، پرآبترین دریاها، مطمئنترین پناهگاه ها و خالص ترین معدن های عرب است. هنگامیکه مرگ شبیخون زند او را ترسی در دل نباشد و چون مرگ روی نماید سستی و ناتوانی از خود نشان ندهد و به هنگام زورآزمایی دلیران عقبنشینی نکند...(10)
ابن حماد در کتاب خود نوشته است: نشانه مهدی این است که بر کارگزاران سختگیر، بسیار بخشنده و با مستمندان، مهربان است.(11)
با توجه به مستندات فوق می توان دریافت که ویژگی های آن جناب چنان دقیق و بی کم و کاست بیان شده است که زمینه هرگونه اشتباه و خطا در تشخیص مصداق حقیقی ایشان را از بین می برد و راه را بر دروغگویان می بندد. امید است که خداوند متعال توفیق دیدار شبیه ترین مردم به رسول خدا و طاووس اهل بهشت را روزی همه ما گرداند.